Niewielka wieś, dawniej wieś, majątek i folwark, położona przy drodze z
Baranowicz do Lachowicz, 8 km ma płd-wschód od Baranowicz. W/g Słownik
Geograficzny KRÓLESTWA POLSKIEGO str 235 tom XI :"Stare-Darewo, folw., pow.
nowogrodzki, w 5 okr. pol. snowskim, par. Darewo, należy do Kotarbińskich, ma
około 10 włók, w gruntach pszennych. A. Jel. (Aleksander Jelski, obywatel
gubernii mińskiej) Stan na 1879 rok."
Tom II str 905: "Darewo, 1) wieś z zarządem gminnym w poł.-wschod. stronie pow.
nowogródzkiego, w 2-im okr. sądowym (Koźlakowicze), w 5-ym okr.polic.(snowskim),
w 4-ym okręgu wojskowym (biuro w miejscu). Gmina D. składa się ze 101 wsi i
liczy 5166 dusz męż.
Jest tu cerkiew paraf., szkoła wiejska, tudzież paraf. kościół katol. Wniebowz.
N.M.P., z drzewa wzniesiony 1842 przez ks. prob. Bernarda Misiewicza. Parafia
katol. dekanatu nowogródzkiego, dawniej stwołowickiego: dusz 2635. Kaplica w
Swojatyczach. Na cmentarzu w D. pochowane 1856 r. zwłoki znanego pisarza
Floryana Bochwica. W okolicy grunta płaskie, bezleśne: łąki, pastwiska dobre,
nad rzeką Szczarą.
Nieopodal kościoła zachował się do dziś stary cmentarz parafialny w Darewie.
Położony około 100 metrów na zachód od kościoła, ogrodzony, o obszarze 2.4 ha.
założony w I połowie XIX w. na planie prostokąta. Najstarsze nagrobki pochodzą z
1849 r.
Na wprost wejścia znajduje się kwatera z nagrobkami rodziny Bochwiców. To tu
pochowany został Florian Bochwic - pisarz, filozof, pedagog, ur. w 1799 r. w
niedalekim Mirze, autor min. "Obraz myśli mojej o celach istnienia człowieka"
(1841), "Pomysły o wychowaniu człowieka" (1867), "Zasady myśli i uczuć moich"
(1867). Ciekawą formę zastosowano na nagrobku Ksawerego Bochwica (zm.1886) ma
formę zwoju pergaminu a wykutą inskrypcją. Inne nagrobki poświęcone są Romanowi
Bochwic, s. Ottona zm. 1889 i Lucjuszowi Bochwic zm. 1864 r.
Nieopodal znajduje się nagrobek Katarzyny Kaszycowej pochodzący z 1898 roku,
księdza Stefana Wojnowskiego, bez daty. Nieopodal znajduje się granitowy
postument Józefata Podgórskiego, zm.1899 r w wieku 70 lat. Przy głównej ścieżce
biegnącej na wprost wejścia, po lewej stronie znajdują się dwa ciekawe nagrobki
rodziny Łopottów. Pierwszy, w formie murowanego tynkowanego czworobocznego,
dwukondygnacyjnego słupa na rzucie kwadratu. Dolna kondygnacja zakończona
gzymsem, górna węższa, o bryle sześcianu, nakryta jest namiotowym daszkiem.
Całość wieńczy krzyż o trójlistnie zakończonych ramionach. Tablica inskrypcyjna
wykonana z marmuru z artystycznie opracowanym liternictwem. Jest to nagrobek
sióstr Ewelimy, Zofii, i Kamili Łopott zmarłych w ciągu stycznia i lutego 1857
roku. Obok jest nagrobek matki dziewczynek, Aleksandry Łopottowej zm. 1861 r..
Nagrobek wykonano z żeliwa. Był to krzyż na postumencie, niestety nie zachował
się do czasów współczesnych. Dotrwał jedynie prostopadłościenny postument na
podstawie. Na dwu bokach postumentu znajdują się inskrypcje, na dwu pozostałych
płaskorzeźby.
Nieopodal po drugiej stronie ścieżki są nagrobki Fabiana z 1872r. i Rudolfa z
1887 r. Klukowskich, Adama Chomicza z 1885 r. oraz Stefana Marczyka z 1855 r.
W centralnej części cmentarza, przy ścieżce biegnącej równolegle do wejścia
znajduje się nagrobek księdza Stanisława Szeplewicza zm. 1975 r. Nagrobek
ufundowany w 1992 r. jest bardzo zadbany i najwyraźniej otoczony specjalną
troską mieszkańców Darewa.
Cmentarz jest zadbany, bez śladów zniszczeń i celowej dewastacji. Drzewostan
rozproszony z przewagą kasztanowców, lip, i licznych krzewów.
WYBÓR INSKRYPCJI:
Kaszczycowa
KATARZYNA KASZCZYCOWA ŻYŁA LAT 20 UMARŁA 10 WRZEŚNIA 1898 R. PROSI O TRZY
ZDROWAŚ MARYJA
Bochwic (kwatera)
ROMAN BOCHWIC SYN OTTONA 1874 +1889
LUCJUSZ BOCHWIC 1838 + 1864
KSAWERA Z SZALEWICZÓW L(E)UCINSZOWA BOCHWICOWA 1845 - 1886
D.O.M. JÓZEF (...) UMARŁ ROKU 1849 LISTOPKADA (...) PROSI KAŻDEGO (PRZECHODNIA)
O 3 ZDROWAŚ MARYJA
Wojnowski
KSIĄDZ STEFAN WOJNOWSKI WIECZNE ODPOCZNIENIE RACZ MU DAĆ PANIE
S.P. KAROLINA WOJNOWSKA POKÓJ JEJ DUSZY CZEŚĆ JEJ PAMIĘCI
Klukowski
FABIJAN KLUKOWSKI URODZIŁ SIĘ 1786 R. UM. 12go WRZEŚNIA 1872 R. PROSI O MODLITWĘ
DO BOGA
RUDOLF KLUKOWSKI UR. 20 KWIET. 1848 R. ZM. 9 LIPCA 1887 R. PROSI O 3
POZDROWIENIE ANIELSKIE
Kotarbiński
CZESŁAW KOTARBIŃSKI UR. 29 SIERPNIA 1858 R. ZM. 28 LISTOP. 1910 R. POKÓJ JEGO
DUSZY
lewa strona ODALIA Z MIERZEJEWSKICH KOTARBIŃSKA Um. 3 MARCA 1868 R.
prawa strona LUDWIK KOTARBIŃSKI UR. 1815 R. UM. 1880 R.
Chomicz
ADAM CHOMICZ ŻYŁ LAT 24 UM. 3 (...) 1885 R.
Marczyk
STEFAN MARCZYK ŻYŁ LAT 68 ZMARŁ 28 III 1945 R. PAM. OT SYNA (inskrypcja - lustrz.)
Podgórski
TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI JÓZEFATA PODGÓRSKIEGO ŻYŁ LAT 80 UM. 3 STYCZNIA 1899 R.
PROSI O TRZY ZDROWAŚ MARYJA PAMIĄTKA OD ŻONY
Bondar
TU SPOCZYWA RODZINA BONDARÓW OD ROKU 1945
Szeplewicz
KSIĄDZ STANISŁAW SZEPLEWICZ UR. 14 XI 1902 ZM. 8 VIII 1975 DŁUGOLETNI PROBOSZCZ
PARAFII DAREWO ZA JEGO TRUDY I CIERPIENIA PRZYJM GO PANIE DO KRÓLESTWA SWEGO
OFIARNEMU I WIERNEMU DUSZPASTERZOWI WDZIĘCZNI PARAFIANIE
Wiwandijowa
S.P. MARYI Z CHYLIŃSKICH WIWANDIJOWEJ ZM. 1890 R. MARCA 24 D. WIEKU 75 LAT PROSI
O MODLITWĘ DO BOGA
Ralcewicz
S.P. JÓZEF RALCEWICZ ZM. 1892 R. LUTEGO 11 DNIA WIEKU 70 LAT
ADAM RALCEWICZ ZM. 1869 R. MAJA 7 D. WIEKU 31LAT PROSI O MODLITWĘ DO BOGA
Lenczewska-śamotya
S.P. MARJA Z RATOMSKICH LENCZEWSKA SAMOTYA + R. 1896 STYCZNIA 21 D. WIEKU LAT 43
NAJUCZCIWSZA ŻONA I NAJCZULSZA MATKA
Stankiewicz
WINCENTY STANKIEWICZ ŻYŁ LAT 60 UM. 1876 R. SIERP. 30 I DZIECI STANISŁAW I
WINCENTYNA PAMIĘĆ ŻONY PO MĘŻU I DZIECIACH
Terpiłowska
S.P. EMILIJA Z RATOMSKICH TERPIŁOWSKA ZM. R. 1897 D. 21 LISTOPADA WIEKU LAT 37
DZIECI BOHDAN I CZESŁAWA PAMIĄTKA PO ŻONIE
Borodzicz
S.P. STEFAN BORODZICZ ŻYŁ LAT 57 UM. 1 LISTOP. 1849 R. POKÓJ JEGO DUSZY
z boku: S.P. IZABELLA BORODZICZOWA ŻYŁA LAT 90 UM. 8 STYCZ.1891 R. POKÓJ JEJ
DUSZY
Karczewska
D.O.M. TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI FRANCISZKI Z PASZKIEWICZÓW KARCZEWSKIEJ ŻYŁA LAT 56
ZMARŁA R. 1853 FEBRUARYIA D. (...) BOGOBOJNE DZIECI PRZECHODNICH PROSZĄ O
MODLITWĘ ZA DUSZĘ JEJ
Lopott
D.O.M. MOGIŁA TA PRZYKRYWA TRZY SIOSTRY EWELINĘ MAJĄCĄ OD URODZENIA 4 (,,,)
KAMILLĘ 6 L I ZOFIJĘ 8 LAT ZMARŁ Z WOLI NAJWYŻSZEGO PIERWSZA 17go DRUGA 2go
POZOSTALI PO ONYCH RODZICE ROMUALD I ALEKSANDRA LOPOTTOWIE PROSZĄ KAŻDEGO
CZYTELNIKA O ZANIESIENIA WESTCHNIENIA DO BOGA ABY DUSZE NIEWINNYCH TYCH DZIECI
UMIEŚCIĆ RACZYŁ W LICZBIE SOBIE WYBRANYCH
D.O.M. WIECZNOŚCI ALEXANDRY LOPOTTOWEY ZMARŁEJ 1861 r. 8 GRUDNIA W WIEKU LAT 37
ALEXANDRO ŻONO MOJA DROGA SPOCZYWAY W TYM GROBIE OBOK NASZYCH DZIECI JEDNAK DO
CZASU NIM BÓG MNIE POWOŁA DO CIEBIE I Z CZASEM POŁĄCZY NAS RAZEM ROMUALD LOPOTT
tył: MATKO NASZA MY TWOJE OSIEROCONE DZIECI RYSZARD WITOLD I ALEXANDRA ZANOSIMY
DO BOGA MODŁY AŻEBYŚ SPOCZYWAŁA W KRAINIE NIEBIESKIEY I SPOKORĄ BŁAGAMY NIECH
DUCH TWÓY CZUWA NAD NAMI A CZYTELNIKÓW PROSIMY O POZDROWIENIE ANIELSKIE
Czerepowicka
TEOFILA Z ŁUKOWSKICH CZEREPOWICKA ŻYŁA LAT 62 UM. W STYCZ. 1886 R.
Syecki
TU SPOCZYWA SVECKI KAROL (...) UM. 1902
Jezierska
Z POT(...)WSKICH MARJA JEZIERSKA UR. 1865 R. ZM. 28 III 1930 R.
Zaleski
S.P. WINCENTY ZALESKI UM 26 LISTOPADA 1896 R.BOŻE ŚWIEĆ NAD JEGO DUSZĄ
Wiktorowicz
TU SPOCZYWA ALŻBETA WIKTOROWICZ ŻYŁA 90 L. ZM. 1937 (...) POKÓJ JEJ DUSZY
Szulakowski
S.P. JÓZEF SZULAKOWSKI ŻYŁ LAT 42 ZM. 25 (...) 1942 R. PAM. OD ŻONY